Choroby skóry kotów powodowane przez pasożyty
czytania opublikowano
W poprzednim artykule przybliżyłem Czytelnikom najczęściej występujące choroby skóry kotów powodowane przez świerzbowce. W niniejszym tekście omówione zostaną choroby wywołane przez inne roztocza jak nużyca, cheyleteloza, trombiculoza czy inwazja Dermanyssus gallinae jak również inwazje wszy.
Nużyca
kotów (demodecosis)
W odróżnieniu od tej choroby u psów, gdzie stanowi poważny problem, u kotów nie jest ona tak powszechna. Występują również istotne różnice w jej przebiegu w związku z tym, że za jej rozwój odpowiadają odmienne gatunki nużeńców. U kota występują 3 gatunki tych roztoczy Demodex cati, Demodex gatoi oraz gatunek nie posiadający jeszcze nazwy występujący podobnie jak Demodex cati w mieszkach włosowych. Objawy choroby różnią się zależnie do tego który z nużeńców odpowiada za nią. Nużeńce u kotów, podobnie jak w przypadku psów, są komensalami skóry. Powszechniej występujący D. cati bytuje w mieszkach włosowych, natomiast rzadziej spotykany D. gatoi obecny jest w warstwie rogowej naskórka. Można spotkać się z opiniami, że D gatoi jest czynnikiem zaraźliwym (a nie komensalem) i może przenosić się na zdrowe koty wywołując u nich objawy choroby.
W przypadku nużycy gdzie przyczyną jest D. cati rozwój choroby uzależniony jest od wystąpienia czynników predysponujących. Tego typu czynnikami mogą być zakażenia wirusami niedoboru immunologicznego lub białaczki, zaburzenia hormonalne jak cukrzyca i nadczynność kory nadnerczy, jak również ciężkie choroby ogólnoustrojowe wiążące się ze znacznym spadkiem odporności. Nużyca nieco częściej występuje u ras predysponowanych jak koty syjamskie i burmańskie. Nie udowodniono wprawdzie genetycznego uwarunkowania choroby, ale hodowcy i właściciele kotów predysponowanych powinni mieć na uwadze większą częstotliwość występowania choroby u tych ras.
Typowym i najbardziej charakterystycznym objawem nużycy spowodowanej przez bytujące w mieszkach włosowych nużeńce D. cati są okrągłe plackowate wyłysienia, w miejscu których może występować rumień oraz łuski. Świąd skóry nie jest typowy dla tej choroby i zwykle nie występuje. Najczęściej opisane powyżej zmiany dotyczą głowy zwierzęcia, głównie okolicy okołooczodołowej, czasem u chorych zwierząt pojawia się zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego. Wyjątkowo koty chorują z objawami uogólnionymi. W takiej postaci choroby pojawiają się liczne, plackowate wyłysienia, plamki rumieniowe oraz łuski, a zmiany te obejmują liczne okolice ciała. Skóra w miejscach zmian ulega przebarwieniu, u kotów pojawia się ponadto łojotok- szczególnie u kotów perskich.
Odmienne objawy ma nużyca, za którą odpowiada D. gatoi, w której powszechny jest znaczny świąd oraz zmiany o charakterze poświądowym (wyłysienia, przeczosy, łuski, strupy) . Objawy te mogą dotyczyć głowy, karku, autor obserwował je również często na brzuchu i pachwinach kotów.
Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie wykazania obecności nużeńców w badaniach dodatkowych. Najczęściej stosowną metodą jest badanie mikroskopowe zeskrobiny, a w przypadku bardziej powierzchownie występującego D. gatoi. można zastosować test z taśmą samoprzylepną.
W niektórych przypadkach dochodzi do spontanicznego cofnięcia się zmian klinicznych po usunięciu /wyleczeniu czynnika predysponującego. W pozostałych leczenie opiera się na zewnętrznych kąpielach w preparatach pasożytobójczych (należy zwracać uwagę czy dany preparat nie zawiera substancji czynnej szkodliwej dla kotów). W leczeniu ogólnoustrojowym dostępne jest kilka substancji czynnych, które można zastosować u kotów. Nie wszystkie posiadają rejestrację dla tego gatunku, ale o ile dostępne są dane literaturowe wskazujące na ich skuteczność i nieszkodliwość mogą być one u kotów stosowane. Generalnie leczenie postaci miejscowej oraz wywołanej przez bytującego powierzchownie D. gatoi. jest krótsze, postacie uogólnione leczą się dłużej, głównie w związku z tym, że często zwierzęta te są chore na inne choroby współistniejące. Bez wyleczenia lub kontrolowania ich objawów, wyleczenie nużycy jest trudne (niektóre z tych chorób jak niedobór immunologiczny są nieuleczalne).
Inwazja swędzika jesiennego- trombikuloza (Trombiculiasis)
Jest to jedna z rzadziej występujących inwazji pasożytniczych u kotów. Choroba powodowana jest przez Neotrombicula (Trombicula) autumnalis. Charakterystyczną, wyjątkową cechą tej choroby jest to, że pasożytniczy tryb życia prowadzą nie postacie dorosłe pasożyta, ale jego 6-nogie larwy. Jak wskazuje nazwa większość przypadków choroby występuje latem i wczesna jesienią Choroba może występować u ludzi.
Typowym
objawem trombikulozy jest silny świąd. Objaw ten prowadzi do powstania licznych
zmian pourazowych jak przeczosy wyłysienia czy strupy. Najwięcej zmian
obserwowanych jest na małżowinach usznych, okolicy oczu, pachach,
Tak jak w przypadku innych chorób powodowanych przez pasożyty, rozpoznanie stawiane jest na podstawie wykazania obecności pasożytów. W diagnostyce można zastosować test z taśmą samoprzylepną lub badanie mikroskopowe zeskrobiny.
Leczenie choroby nie jest trudne i opiera się na miejscowym stosowaniu środków przeciwpasożytniczych. W związku z silnym świądem niekiedy podawane są objawowo leki przeciwświądowe.
Cheyletieloza (Cheyletiellosis)
Choroba ta występuje nieco częściej niż trombikuloza, chociaż nie jest bardzo powszechna, czynnikiem etiologicznym są roztocza Chyeletiella (C. blakei, najczęstszy gatunek u kotów, rzadziej C. parasitovax, lub C. yasguri). Poszczególne gatunki pasożyta mogą zarażać różne gatunki żywicieli, autor obserwował występowanie cheyletelozy równocześnie u królika i przebywającego w tym samym domu kota. Pasożyty są niebezpieczne dla człowieka i zdążają się przypadki choroby u ludzi.
Choroba nosi zwyczajową nazwę “łupież wędrujący”, co związane jest z powstawaniem dużej liczby łusek w jej przebiegu. W odróżnieniu od opisanych wcześniej chorób, w których objawy najczęściej są na twarzy, w przypadku cheyletielozy pierwsze zmiany zwykle lokalizują się na grzbiecie zwierzęcia i okolicy lędźwiowej. Tak jak w wielu innych dermatozach ektopasożytniczych i tutaj z czasem rozwija się świąd, prowadzący do powstania zmian poświądowych. Niekiedy pasożyt prowadzi do zapalenia przewodu słuchowego.
Choroba rozpoznawana jest na podstawie wykazania pasożytów na zwierzęciu. Można to zrobić testem wyczesywania, testem z taśmą samoprzylepną lub badaniem mikroskopowym zeskrobiny.
Zwalczając inwazje należy objąć leczeniem nie tylko zwierzę chore ale również te które miały z nim bezpośredni kontakt, należy również przeprowadzić zwalczanie pasożytów w środowisku, szczególnie w legowisku kota. W leczeniu dobrze sprawdzają się preparaty przeznaczone do zewnętrznego leczenia inwazji pcheł stosowane w sprayu (oczywiście te przeznaczone dla kotów). Ponadto wiele preparatów spot on o działaniu systemicznym (które przeznaczone są do zwalczaniu inwazji pcheł) jest skutecznych w zwalczaniu tej inwazji.
Akarioza - inwazja Dermanyssus
gallinae
Inwazja tym pasożytem możliwa jest u kotów które mają kontakt z drobiem, będącym naturalnym gospodarzem tego pasożyta. Zarażenie ma miejsce podczas bezpośredniego kontaktu z zanieczyszczonym pasożytami środowiskiem. Pasożyty nie są gatunkowo swoiste, mogą zarażać inne gatunki zwierząt (koty psy, konie i człowieka) żywiąc się ich krwią.
Objawy w postaci silnego świądu pojawiają się nagle. Na skutek świądu na skórze pojawiają się zmiany poświądowe przeczosy, strupy, rumień skóry, a włos jest połamany i przerzedzony.
Rozpoznanie wymaga wykazania obecności pasożytów na powierzchni ciała zwierzęcia, lub w jego środowisku. W rozpoznaniu użyteczne są: test z taśmą samoprzylepną lub zeskrobina powierzchowna.
Leczenie jest zbliżone do tego w przypadku inwazji Cheyletiella, istotne jest by pamiętać o zastosowanie środków pasożytobójczych również w środowisku zwierzęcia.
Wszołowica kotów - inwazja Felicola
subrostratus
Felicola subrostratus jest wszołem występującym tylko u kotów i jest gatunkowo specyficzny i jest bezwzględnym pasożytem. Zarażenie tak jak w przypadku opisanych wcześniej chorób odbywa się na skutek bezpośredniego kontaktu. Choroba częściej występuje u zwierząt młodych i starych oraz w przypadkach spadku odporności.
Pasożyt jest sierściojadem, bytuje na włosach i skórze kota gdzie żywi się złuszczonym naskórkiem i włosami. Miejscami predysponowanymi do choroby są małżowiny uszne, twarz i grzbiet. Świąd jest zmienny, mogą występować inwazje przebiegające bez świądu, a charakteryzujące się łojotokiem. Inwazja ta może prowadzić do zespołu eozynofilowego.
Potwierdzeniem rozpoznania jest wykazanie obecności pasożytów na powierzchni zwierzęcia, przy pomocy testu wyczesywania lub testu z taśmą samoprzylepną.
Dobre efekty w leczeniu przynoszą preparaty spot on przeznaczone do zwalczania inwazji pcheł. Leczenie należy wykonać u wszystkich kotów, które miały kontakt ze zwierzęciem zarażonym.
Piśmiennictwo:
1. Beugnet F. Chauve C. Gauthey M. Beert L. Resistance of the red poultry mite to pyrethroids in France. Vet. Record. 1997, 140, 577-579,
2. Gotthelf L.N. Small Animal Ear Diseases. W.B. Saunders Company Philadelphia 2000
3. Griffin C. E., Kwochka K. W., Mac Donald J. M., Current Veterinary Dermatology. Mosby Year Book St.Louis 1993
4. Guaguere E. Prelaud P., A practical guide to feline dermatology. Merial 1999
5. Guaguere E., Muller A., Degorce-Rubiales F., Feline demodicosis a retrospective study of 12 cases. Vet. Dermatol., 15 (Suppl. 1), 34
6. Matousek J.L. Diseases of the ear pinna Vet. Clin. Small. Anim 2004, 34, 511-540
7. Mueller R.S., Treatment protocols for demodicosis: an evidence-based. Vet. Dermatol. 2004, 15, 75–89
8. Paterson S. Skin diseases of the cat. Blackwell Science 2000
9. Rosser E.J. Causes of otitis externa Vet. Clin. Small Anim. 2004, 34, 459-468
10. Scott D.W., Miller W. H., Griffin C. E., Veterinary Dermatology. W.B. Saunders Company Philadelphia 2001
11. Taylor M. A., Recent Developments in Ectoparasiticides. Vet. J. 2001, 161, 253–268
Autor:
Szczepanik Marcin.
Ryciny
Ryc.1 Kot zarażony D. gatoi. Widoczny rumień łuski strupy w pachwinach i na brzuchu
Ryc.2 Cheyletella w badaniu mikroskopowym zeskrobiny
Ryc.3 Jajo Cheyletiella przyczepione do włosa
Ryc.4 Wesz Felicola w badaniu mikroskopowym
Ryc.5 jajo wszy przyczepione do włosa
Ryc.6 Roztocz Dermanyssus w badaniu mikroskopowym
ryc.7 prosówkowe zapalnie skóry u kota bardzo czeto jest wynikiem inwazji pasożytniczych jak np Cheyleteloza
