Toksoplazmoza – zagrożenia, objawy, profilaktyka

• Porady

5 min czytania opublikowano 15 czerwca 2021

Toksoplazmoza jest zakaźną chorobą wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Toksoplazma jest zoonozą o wysokim stopniu zarażania. Przyjmuje się, że blisko połowa społeczeństwa miała przynajmniej raz w życiu kontakt z tym pasożytem. Dowodem na to są dodatnie wyniki krwi na obecność przeciwciał. Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla osób o upośledzonej odporności (np. AIDS) i kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Zapraszamy do dalszej części artykułu.

  Spis treści:

• Toksoplazmoza – sposoby zarażenia ludzi
• Toksoplazmoza – objawy i zagrożenia
• Toksoplazmoza - rozpoznanie
• Leczenie toksoplazmozy
• Toksoplazmoza – profilaktyka
  

Toksoplazmoza – sposoby zarażenia ludzi

Toksoplazmoza jest zoonozą wywoływaną przez pasożyta, pierwotniaka T. gondii, dla którego żywicielem ostatecznym są kotowate. Inne ssaki i ptaki mogą stać się żywicielem pośrednim. Endopasożyt bytuje i rozmnaża się w nabłonku jelita zwierzęcia, by następnie wraz z odchodami żywiciela przedostać się do środowiska zewnętrznego.

Zakaźna postać pierwotniaka występuje w otoczeniu w formie oocyst. Co bardzo ważne oocysty tuż po wydaleniu nie stanowią zagrożenia. Stają się inwazyjne zazwyczaj po 2 - 5 dniach od wydalenia z kałem. Codzienne sprzątanie kuwety kota to zatem jedna z podstawowych zasad bioasekuracji.

Oocysty przedostają się do układu pokarmowego zwierząt, ludzi, ptaków:

• przez spożycie skażonych warzyw lub owoców
• według epidemiologów główną drogą zarażenia jest spożycie oocyst obecnych w glebie i wodzie
• po zabawie w piasku, w piaskownicy, na plaży miejskiej itp.
• przez jedzenie surowego / niedogotowanego mięsa (przede wszystkim mięso świń, owiec, kóz i dzikich zwierząt)
• przez kontakt z surowym mięsem i tkankami podczas skórowania i patroszenia mięsa przy polowaniach
• na etapie prenatalnym, gdy u chorej matki pasożyt przeniknie do organizmu płodu przez łożysko

Toksoplazmoza – objawy i zagrożenia 

Zdrowy zadbany kot nie stanowi zagrożenia dla ludzi, nie stanowi też zagrożenia dla osób w ciąży!

Kot, który ma przeciwciała przeciwko T.gondii również nie stanowi zagrożenia dla domowników, o ile dbamy o to by był w dobrej kondycji.

Koty zarażają się najczęściej polując na ptaki, gryzonie oraz przez spożycie surowego mięsa lub narządów chorych zwierząt. Należy więc ograniczać im możliwość polowań, codziennie sprzątać kuwetę i nie karmić surowym mięsem. Tych kilka prostych zasad pozwoli nam cieszyć się towarzystwem naszych kociaków i gwarantuje bezpieczeństwo zarówno w przebiegu ciąży jak i w każdym innym momencie.

Toksoplazmozę u ludzi dzielimy na wrodzoną i nabytą.

Toksoplazmoza nabyta

Toksoplazmoza nabyta może przybrać:

• postać węzłową - powiększeniu ulegają węzły chłonne okolic szyi. Do innych objawów należy ból głowy, gorączka, bóle mięśniowe (dotyczy głównie okolic szyi: mięśni potylicznych, karkowych, mostkowo-obojczykowo-sutkowych) i złe samopoczucie przypominające grypę lub mononukleozę
• postać oczną – zapalenie spojówki, naczyniówki oka, z możliwymi powikłaniami w kierunku pogorszenia wzroku
• postać uogólniona – dotykająca osoby o obniżonej odporności. Objawami są zmiany wielonarządowe np. w mięśniu sercowym, wątrobie, zapalenie płuc, powiększenie śledziony, skaza krwotoczna
• postać mózgowa – zapalenie opon mózgowych, głównie u osób o znacznie obniżonej odporności.

Należy zaznaczyć, iż w większości przypadków (ok. 85%) toksoplazmoza przebiega w sposób bezobjawowy lub skąpoobjawowy.

Toksoplazmoza wrodzona

Toksoplazmoza stanowi poważne zagrożenie dla kobiet w ciąży, a precyzyjniej – dla rozwijającego się płodu.

Zarażenie płodu w fazie prenatalnej pasożytem T. gondii nazywane jest toksoplazmozą wrodzoną. Najpoważniejsze powikłania zdrowotne dotyczą pierwszego trymestru ciąży. Na późniejszym etapie ciąży, zarażenia toksoplazmozą może mieć przebieg bezobjawowy lub skąpoobjawowy.

Toksoplazmoza – rozpoznanie

Badania diagnostyczne w kierunku toksoplazmozy polegają na oznaczeniu miana przeciwciał IgM, IgG, IgA w testach serologicznych.

Obecność przeciwciał IgM we krwi oznacza aktywną postać choroby. Obecność przeciwciał IgG we krwi pacjenta / pacjentki oznacza, iż choroba została przebyta w przeszłości i została jednocześnie nabyta dożywotnia odporność.

Aby stwierdzić lub wykluczyć obecność pierwotniaka w krwioobiegu noworodka, wykonuje się badanie na przeciwciała IgA z krwi dziecka.

Inne metody diagnozowania toksoplazmozy:

• testy PCR
• badania histopatologiczne próbek
• badania USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny

Leczenie toksoplazmozy

Leczenie toksoplazmozy stosowane jest w szczególności u kobiet w ciąży, u osób o znacznym ubytku odporności, u noworodków, pacjentów ze zdiagnozowaną toksoplazmozą oczną i w ciężkim stanie wynikającym z zarażenia pierwotniakiem T. gondii

Toksoplazmoza – profilaktyka

Toksoplazmoza, podobnie jak większość pasożytniczych chorób odzwierzęcych o przebiegu jelitowym nazywana jest przez lekarzy parazytologów „chorobą brudnych rąk”, gdyż to właśnie zaniedbania w higienie dłoni przed jedzeniem stanowią główny czynnik zarażenia wśród ludzi.

Mycie mydłem rąk po zabawie w piasku, w piaskownicy, pracy w ogrodzie, niespożywanie produktów nieprzetworzonych termicznie, niepicie wody z miejsc nieznanych i otwartych zbiorników, i dokładne mycie warzyw, owoców i rąk to podstawowe i niezmiernie ważne wskazówki dla wszystkich.

Osoby planujące ciążę lub będące już w ciąży powinny wykonać badania serologiczne w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności przeciwciał w krwi w kierunku pierwotniaka T. gondii.

Kobiety w ciąży lub planujące ciążę powinny stosować kilka zasad:

• nie jeść surowego mięsa
• dokładnie myć deskę do krojenia i naczynia po kontakcie z surowym mięsem
• myć i obierać warzywa
• używać rękawic podczas prac ogrodowych / kontakcie z ziemią
• chronić żywność przed owadami
• odchody kotów i innych zwierząt sprzątać w rękawiczkach
• nie karmić kotów surowym mięsem