Jak sprawdzić, czy kleszcz był zarażony?

czytania opublikowano

Ilustracja przedstawiająca kleszcze w probówce

Coraz piękniejsza aura za oknem sprawia, że chętnie wybieramy się z psem na spacery do lasu czy parku. Naszym obowiązkiem jest przypomnieć opiekunom czworonogów, iż miesiące wiosenne są czasem wzmożonej aktywności kleszczy. Powinniśmy pamiętać o zagrożeniach związanych z ukłuciem tych pasożytniczych pajęczaków zarówno w stosunku do nas samych, jak i naszych czworonożnych podopiecznych. Czym można się zarazić od kleszcza i dlaczego warto wiedzieć, czy kleszcz był zarażony?

Spis treści:

Choroby odkleszczowe 

W odróżnieniu od komara, pchły czy meszki, ukąszenie kleszcza nie powoduje bólu, świądu czy silnych reakcji alergicznych. Kleszcz bowiem wpuszcza do krwioobiegu ofiary specjalną substancję znieczulającą, gdy już znajdzie na skórze odpowiednie miejsce i przebije się przez wszystkie warstwy naskórka.

Substancja znieczulająca utrzymuje żywiciela w stanie nieświadomości, działa przeciwzapalnie, a poza tym zapobiega krzepnięciu krwi podczas pożywiania się pajęczaka.

Niestety, sam kleszcz również jest żywicielem dla innych, chorobotwórczych patogenów i podczas pożywiania się na układzie krwionośnym swojego gospodarza, przekazuje groźne drobnoustroje do organizmu kręgowca, na którym sam pasożytuje.

W takiej sytuacji mówimy, iż kleszcz jest wektorem chorób.

Do najgroźniejszych dla ludzi chorób przenoszonych przez zakażone patogenami kleszcze należą:

Do chorób przenoszonych przez kleszcze u psów należą:

Warto dodać, iż jeden kleszcz może być żywicielem kilku patogenów, co utrudnia rozpoznanie i pogarsza rokowania na przyszłość dla czworonożnego żywiciela.

Gdzie można spotkać kleszcza?

Na świecie żyje blisko 900 gatunków kleszczy, z czego w naszym kraju spotyka się 20 z nich. Najpowszechniejszym kleszczem w Polsce jest kleszcz pospolity. I to on odpowiada za największy odsetek zachorowań na boreliozę.

Kleszcze najczęściej można spotkać w miejscach, gdzie przebiega granica pomiędzy dwoma obszarami zielonymi, np. na skraju lasu przechodzącego w polanę, na obrzeżach łąki, przy brzegach rzeki. Coraz częściej widuje się kleszcze na terenach zielonych blisko siedzib ludzkich, w parkach i lasach miejskich oraz w przydomowych ogródkach.

Kleszcze czekają na swoją ofiarę na spodnich częściach roślin, liści czy traw, tuż przy często uczęszczanych ścieżkach.

Największą aktywność kleszcze wykazują na wiosnę, gdy temperatura przekracza kilka stopni powyżej zera. Pajęczaki zimują w ściółce leśnej. Ich cykl rozwojowy trwa dwa lata.

 Jak atakuje kleszcz?

Atak kleszcza nie przebiega szybko i gwałtownie. To czasami wielogodzinny, skomplikowany proces poszukiwania odpowiedniego miejsca na skórze ofiary, przebicia się przez trzy warstwy naskórka, a następnie przyklejenia się do powierzchni skóry za pomocą kleistej substancji ze śliny. Kleszcz posiada aparat gębowy o niezwykłej budowie. To hypostom, rodzaj naturalnego wiertła, świdra, o bokach ułożonych ostrzami w dół, by trudno było go wyciągnąć, a łatwo zagłębić w głąb ciała ofiary. Podobnie trudno jest wyciągnąć grot strzały czy harpun wbity w ofiarę.

Kleszcz znieczula skórę żywiciela, by ten nie czuł momentu wbicia i ssania. Substancja znieczulająca ma ponadto właściwości przeciwzakrzepowe i przeciwdziałające zapaleniu.

Odwłok kleszcza przed żerowaniem jest mocno skurczony. W momencie wbicia się w naczynia krwionośne gospodarza następuje zassanie krwi na zasadzie podciśnienia. To ważna informacja, gdyż po zakończeniu pożywiania się, kleszcz potrzebuje wyrównać ciśnienie i wpuszcza do krwioobiegu żywiciela zawartość własnego układu pokarmowego, z chorobotwórczymi patogenami włącznie. Właśnie wtedy dochodzi do zarażenia chorobą wektorową.

Dlaczego czas jest tak istotny, gdy znajdziemy na skórze kleszcza?

Ryzyko związane z przeniesieniem patogenów z kleszcza na ofiarę jest tym większe, im dłużej pasożyt się pożywia.

Tak jak wspominaliśmy powyżej, pod koniec żerowania kleszcz wyrównuje ciśnienie, by oderwać się od dotychczasowego żywiciela i wyrzuca zawartość swojego układu pokarmowego do krwioobiegu gospodarza.

Zestresowany kleszcz, gdy próbuje się go nieudolnie lub zbyt długo usuwać również może doznać torsji i zarazić ofiarę drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Najczęstszymi błędami przy usuwaniu kleszczy jest:

Jak usunąć kleszcza?

Kleszcza usuwamy pęsetą lub przyrządem do usuwania kleszczy (do nabycia w aptece lub gabinecie weterynaryjnym). Chwytamy pajęczaka tuż przy skórze i zdecydowanym ruchem wyciągamy. Musimy zrobić to stanowczo, ale jednocześnie delikatnie i uważnie, żeby nie urwać pajęczaka.

Miejsce po ukąszeniu dezynfekujemy.

Całą operację polecamy wykonać w jednorazowych rękawiczkach.

Jak sprawdzić, czy kleszcz był zarażony?

Po wyciągnięciu kleszcza można poddać go badaniu laboratoryjnemu. Wiedza o tym, czy kleszcz był zarażony czy zdrowy pomoże wdrożyć szybką terapię.

Kleszcza należy włożyć do zamykanego pojemnika z mokrą ligniną lub zwilżonym płatkiem kosmetycznym, a następnie zanieść lub wysłać do jednostki zajmującej się badaniem kleszczy pod kątem nosicielstwa.