Czy warto wykonać kotu badanie na toksoplazmozę?

• Porady
• Kot

5 min czytania opublikowano 27 lipca 2021

Słowo „toksoplazmoza” już od pierwszych chwil kojarzy się z chorobą przenoszoną przez koty. To nie do końca prawda. Odpowiedzialnymi za zachorowanie na toksoplazmozę mogą być gryzonie, inne ssaki, ptaki, gady i ryby. Organizm kotowatych ma jednak ważne znaczenie w epidemiologii toksoplazmozy i w niniejszym materiale pragniemy przybliżyć istotne informacje związane z tą chorobą.

Czym jest toksoplazmoza?

Toksoplazmoza jest wysoce zakaźną chorobą odzwierzęcą, wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Badania serologiczne wykonywane w kierunku określenia przeciwciał dla T. gondii wskazują, że w społeczeństwie ludzkim praktycznie co druga osoba posiada odporność na pierwotniaczy patogen. Oznacza to, że każda z tych osób była przeszłości w bezpośrednim kontakcie z drobnoustrojem. Czemu zatem wciąż uznaje się toksoplazmozę za niebezpieczną zoonozę?

Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla osób o upośledzonej odporności oraz dla kobiet w pierwszych miesiącach ciąży. Szczegółowo omówimy zagrożenia związane z powikłaniami po toksoplazmozie w dalszej części materiału.

Toksoplazmoza u kota

Toksoplazmoza jest wywoływana przez niewielkiego pierwotniaka, T. gondii. Pasożytniczy drobnoustrój występuje w organizmach wielu gatunków zwierząt pod różnymi postaciami rozwojowymi. Po przedostaniu się do układu pokarmowego ofiary przemieszcza się, wędrując po mięśniach, narządach wewnętrznych i układzie nerwowym. Działalność T. gondii wywołuje rozpad i poważne uszkodzenie komórek.

W ten sposób choruje na toksoplazmozę większość zwierząt. Kotowate jednak pełnią wyjątkową funkcję w cyklu rozwojowym pierwotniaka T. gondii.

W jelicie cienkim kotów i zwierząt kotowatych pierwotniak przekształca się w formy zdolne do rozmnażania się. Stąd, wraz z odchodami kotów, pierwotniak przedostaje się do środowiska zewnętrznego, by zarażać kolejne ofiary.

Droga zarażenia kota

Koty zarażają się pierwotniakiem T. gondii na kilka sposobów:

• Przypadkowe spożycie oocyst wydalonych przez chorego kota   
  Oocysty są wydalane przez młode, pierwszy raz zainfekowane patogenem koty. Koty takie są siewcami agresywnej formy pierwotniaka po około siedmiu dniach od zarażenia. Okres wydalania oocyst do środowiska trwa od trzech do dwudziestu dni. Po zakończeniu tego okresu kot przestaje być zagrożeniem dla swojego otoczenia.
  Wydalone oocysty nie są groźne w świeżym kale. Przekształcają się w formy inwazyjne po 2 - 5 dniach od wydalenia. Dlatego tak ważna jest higiena i sprzątanie kału zwierząt. Jednak oocysty pozostawione w otoczeniu są  niebezpieczne i potrafią przetrwać w niesprzyjającym otoczeniu do półtora roku.
• Zarażenie na płodowym etapie życia
  Nienarodzony jeszcze miot zaraża się od chorej matki. Młode przychodzą na świat już chore i mocno osłabione
• Spożycie mięsa zwierząt, w narządach których znajdowały się formy rozwojowe pierwotniaka
  Koty polujące lub karmione surowym mięsem ryb czy innych zwierząt mogą łatwo zostać zainfekowane formami rozwojowymi pierwotniaka.

Objawy toksoplazmozy u kota

Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla młodych kotów. Choroba może mieć w ich przypadku ostry przebieg. Młode, zarażone zwierzęta tracą stopniowo dobry nastrój i apetyt, choć wzrasta ich pragnienie. Chore koty cierpią na gorączkę i rozwolnienie. Zainfekowaniu może ulec narząd wzroku kota. Nieleczony kot z czasem zaczyna odczuwać duszności i dalsze pogorszenie kondycji. Podczas badania kot odczuwa silny ból w okolicy brzucha (okolice wątroby i trzustki). Niezastosowanie leczenia może skończyć się dla chorego kota znacznym wycieńczeniem i śmiercią.

Starsze, silniejsze koty przechodzą chorobę w nieco łagodniejszy sposób. Infekcja przechodzi w formę przewlekłą. Koty mogą odczuwać mniejszy apetyt, podwyższoną temperaturę i biegunkę.

Pierwotniak umiejscowiony w narządach starszego kota prowadzić może do stanów zapalnych zainfekowanych układów.

Częstymi objawami toksoplazmozy u starszych kotów mogą być:

• duszności
• kulawizny
• wymioty
• żółtaczka
• utrata wagi

Toksoplazmoza u starszych kotów prowadzi do obniżenia poziomu odporności w stosunku do innych infekcji. Obciążony walką z patogenem układ immunologiczny nie radzi sobie z innymi zagrożeniami i szybko może paść ofiarą wirusa kociej białaczki (FeLV) czy wirusa niedoboru odpornościowego (FIV).

Badanie kota na toksoplazmozę

Objawy chorobowe manifestowane przez kota nie wystarczą do postawienia precyzyjnej diagnozy.

Konieczne jest pobranie i zbadanie próbek kału i krwi kota. Z powodu krótkiego okresu wysiewu do środowiska agresywnych oocyst, badanie próbek kału rzadko przynosi oczekiwany skutek.

Z tego powodu lepsze rezultaty przynosi badanie próbek krwi kota w kierunku wykrycia obecności pierwotniaka.

Toksoplazmoza – jak zarażają się ludzie?

Zdrowy, zadbany kot nie stanowi zagrożenia toksoplazmozą dla ludzi! Nie jest też zagrożeniem dla kobiety w ciąży!

Ludzie zarażają się pierwotniaczym patogenem wskutek:

• przypadkowego zjedzenia warzyw lub owoców skażonych odchodami kota zainfekowanego pierwotniakiem
• zjedzenia surowego lub niedostatecznie obrobionego termicznie mięsa
• nieostrożnego sprzątania kuwety kota zakażonego Toxoplasmosa gondii           
  
• po zabawie w piasku, w piaskownicy, na plaży miejskiej itp., gdzie często załatwiają się dzikie, chore koty
• podczas prac ogrodowych
  
• podczas transfuzji krwi, przeszczepu tkanek lub pracy z próbkami krwi (laboratorium)

Toksoplazmoza – zagrożenia dla człowieka

Toksoplazmozę można podzielić na formę wrodzoną i nabytą.

Postacie toksoplazmoza nabytej:

• postać węzłowa – zaatakowane zostają węzły chłonne okolic szyi. Inne objawy postaci węzłowej to: bóle głowy, gorączka, bóle mięśniowe i złe, ogólne samopoczucie przypominające infekcję grypową lub mononukleozę     
  
• postać oczna – zapalenie spojówki, naczyniówka oka
• postać uogólniona – dotykająca osoby o niskiej odporności. Inne objawy dotyczą zmian wielonarządowych    
  
• postać mózgowa – zapalenie opon mózgowych, głównie u osób o znacznie upośledzonej odporności.

Toksoplazmoza wrodzona rozwija się wtedy, gdy dochodzi do przekazania z krwią trachyzoitów - stadiów rozwojowych pierwotniaka,  między matką a płodem.