Najważniejsze pasożyty zewnętrzne psów i kotów oraz ich profilaktyka

czytania opublikowano

Ilustracja przedstawiajaca psa

Kleszcze

Kleszcze psów i kotów należą do rodziny kleszczy twardych. Samice zwiększają swoją masę nawet 120 razy, ponieważ piją krew przed złożeniem jaj. Po napełnieniu samica kleszcza może mieć około jednego centymetra długości i przypomina małą fasolkę. Nie jest prawdą, że kleszcz pije krew tylko raz w życiu, potrzebują jej do przeobrażenia również stadia larwalne.

Kleszcze to pasożyty odżywiające się krwią, które żerują różny czas na swoich żywicielach, zazwyczaj 1-2 tygodnie. Kleszcze mają największe znaczenie jako wektory bakterii, wirusów, pierwotniaków i nicieni atakujących zarówno zwierzęta towarzyszące, jak i ludzi.

Zakażenie może być przenoszone w ślinie, gdy kleszcze żerują lub, rzadziej, po spożyciu kleszcza przez zwierzę. W Polsce klimat stale się ociepla, zaś zimy coraz rzadziej osiągają temperatury minusowe, co sprawia, że kleszcze przeżywają ten okres i są w stanie żerować nawet w temperaturach ok. 4 stopni Celsjusza. Zatem trudno mówić już o sezonowości inwazji kleszczy (wiosna i jesień), gdyż kleszcze żerują praktycznie cały rok.

Pchły

Pchły to bocznie spłaszczone owady pijące krew, które nie posiadają skrzydeł, wyposażone są zaś w silne odnóża tylne, które umożliwiają im dalekie skoki. Na żywicielu można znaleźć tylko stadia dorosłe, zaś stadia pośrednie, czyli jaja, larwy i poczwarki znajdują się głównie w środowisku np. na dywanie lub kanapie. Pchły to powszechne pasożyty kotów, psów i innych małych ssaków trzymanych w gospodarstwach domowych. Mogą być wektorami wielu patogenów. Ukąszenie pchły jest bolesne i powoduje silny świąd, co przy ciężkiej inwazji może doprowadzić do samookaleczania i wygryzania przez zwierzęta a także silnego zapalenia skóry. W rzadkich przypadkach, szczególnie u zwierząt młodych może dojść do silnej niedokrwistości i w konsekwencji nawet do śmierci. 

Wszy

Wszy to bezskrzydłe, spłaszczone grzbietowo-brzusznie owady. Ssą krew swoich żywicieli i bezpośrednio uszkadzają ich skórę. Czasami prowadzą do silnej niedokrwistości. Mogą pełnić rolę żywiciela pośredniego dla tasiemca psiego. Pasożyty przedostają się na skórę zwierzęcia z innego, chorego osobnika.

Wszoły

Często mylone z psimi wszami, jednak są innymi pasożytami. Nie różnią się bardzo od wszy, zarówno barwą jak i rozmiarem, natomiast na swoich odnóżach posiadają szpony, którymi przyczepiają się do sierści. Wszoły, prócz picia krwi żywią się też włosami i martwym naskórkiem. Zarówno jaja wszy, jak i wszołów nazywane są gnidami.

Nużeńce

Nużeńce są komensalami, które normalnie bytują w skórze każdego osobnika, tak człowieka jak i zwierzęcia. Do rozwoju choroby dochodzi jednak, kiedy zaburzona zostaje równowaga mechanizmów regulacyjnych i odpornościowych. Nużyca jest powszechną chorobą skóry, występują głównie u młodych psów, rzadko u kotów. Najczęściej chorują zwierzęta z upośledzonym lub nie w pełni jeszcze rozwiniętym układem odpornościowym. Nowonarodzone szczenięta zwykle nabywają roztocza od matek poprzez bezpośredni kontakt z ich skórą podczas karmienia, dlatego pierwszymi miejscami zarażenia i zmian chorobowych są górna warga, powieki, nos, czoło i uszy. Nużeńce są specyficzne gatunkowo (nie zarażają innych gatunków zwierząt i ludzi) i pasożytują w mieszkach włosowych, dlatego aby stwierdzić ich inwazję należy wykonać głęboką zeskrobinę skóry. Co więcej, nawet nie znajdując ich w zeskrobinie, nie oznacza to, że zwierzę nie cierpi na nużycę. Zarażenie nastąpić może poprzez bezpośredni kontakt między zwierzętami, jednakże choroba nie jest uznawana za zaraźliwą. Większość zwierząt, u których rozwinie się nużyca, cierpi na inną chorobę lub wadę genetyczną, które powodują upośledzenie układu odpornościowego i naturalnej obrony organizmu. Nużyca u dorosłych psów i kotów zawsze jest dla nas sygnałem, że stan zdrowia zwierzaka wymaga natychmiastowej wizyty u lekarza weterynarii. Nie lekceważ chorób skóry swojego pupila, często są one wierzchołkiem góry lodowej.

Roztocza skórne i uszne

Istnieją różne gatunki świerzbowców, które są w głównej mierze specyficzne gatunkowo, jednak mogą one tymczasowo zarażać inne ssaki, co może wyjaśniać zarażanie się opiekunów od swoich psów. Zarażenie często jest związane z młodym wiekiem zwierzęcia i nie w pełni rozwiniętym układem odpornościowym, lub innymi chorobami współistniejącymi, które powodują immunosupresję. Samice świerzbowca drążącego drążą korytarze i składają jaja w skórze żywicieli, co powoduje bardzo silny świąd. Świerzbowiec drążący koci wyglądem i zachowaniem bardzo przypomina swojego poprzednika, jednak nie tak łatwo przenosi się na inne gatunki zwierząt i nie jest uznawany za zagrożenie dla człowieka.

Świerzbowiec uszny jest częstym problemem u psów i kotów, królików i fretek. Problem może dotyczyć jednego, lub obu kanałów słuchowych. Zwierzę intensywnie się drapie, zaś w uchu widać charakterystyczny ciemny “brud” złożony ze zrogowaciałego naskórka, odchodów oraz samych pasożytów, które są możliwe do zaobserowania nawet gołym okiem. Problem jest zazwyczaj ograniczony do uszu, rzadko roznosi się po całym ciele zwierzęcia.

Roztocza z gatunku Cheyletiella spp. to tzw. “łupież wędrujący”, gdyż objawem ich bytowania są podrażnienia, łuski i miejscowe wyłysienia na ciele zwierzęcia. Pasożyty te występują u psów, kotów, gryzoni i zajęczaków, ale mogą też zarażać ludzi, powodując zapalenie skóry

Profilaktyka

Aby skutecznie przeciwdziałać inwazji pasożytów zewnętrznych u naszych czworonogów, należy  regularnie stosować u nich preparaty profilaktyczne. Preparaty mają działanie osobnicze i mają różną skuteczność, dlatego o dobór odpowiedniego produktu powinien zadbać lekarz weterynarii. Nie zaleca się korzystania z preparatów zakupionych w sklepach zoologicznych, gdyż często nie posiadają one żadnych substancji leczniczych, zaś ich działanie nie jest klinicznie potwierdzone.

Istnieje szereg produktów dostępnych na rynku – tabletki, spot on, obroże, spraye. Różnią się one składem, długością działania i spektrum pasożytów, wobec których wykazują działanie bójcze. Część z nich działa również na pasożyty wewnętrzne. Najlepiej zapytać lekarza weterynarii, który pomoże dobrać lek o najlepszych parametrach.

autorka: lek. wet. Natalia Strokowska

specjalistka chorób zwierząt nieudomowionych

 

Bio:

Ukończyła studia weterynaryjne w 2014 na SGGW w Warszawie i w tym samym roku rozpoczęła doktorat na rodzimym wydziale. Posiada międzynarodowe doświadczenie zdobyte na pięciu kontynentach. Łączy karierę naukową (kończy doktorat z parazytologii dzików na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej SGGW), kliniczną (pracuje w zagranicznych klinikach weterynaryjnych jako tzw. locum veterinarian) oraz biznesową (prowadzi firmę Vetnolimits świadczącą usługi edukacyjne dla branży weterynaryjnej). W 2017 roku zdobyła tytuł specjalisty chorób zwierząt nieudomowionych. Z miłości do zwierząt egzotycznych stworzyła projekt Furry Vets. Z sukcesem od 2016 roku organizuje konferencje, szkolenia i kursy dotyczące leczenia małych ssaków.

 

Bibliografia:

  1. Skrócony przewodnik - Zwalczanie pasożytów zewnętrznych u psów i kotów - ESCCAP: https://www.esccap.org/uploads/docs/gd5sl1qw_Skrocone_przewodnikiZwalczanie_pasozytow_zewnetrznych_u_psow_i_kotow_01_2017.pdf
  2. PCHŁY i KLESZCZE - artykuł Zoetis: https://www.zoetis.com.pl/choroby/koty/pchly-i-kleszcze.aspx
  3. Nużyca u psów i kotów – opis choroby i cykl rozwojowy - ESCCAP: http://www.esccap.pl/nuzyca/
  4. Świerzbowiec uszny - ESCCAP: http://www.esccap.pl/swierzbowiec-uszny/
  5. Wszy i wszoły - ESCCAP: http://www.esccap.pl/wszy-i-wszoly/
  6. Kleszcze - ESCCAP: http://www.esccap.pl/kleszcze-2/
  7. Świerzbowce u kotów i psów, cykl rozwojowy świerzbowców - ESCCAP: http://www.esccap.pl/swierzbowce
  8. Pchły u zwierząt – znaczenie i cykl życiowy pcheł - ESCCAP: http://www.esccap.pl/pchly/
  9. Pasożytnicze choroby przenoszone przez stawonogi u psów w Polsce – kompendium lekarza praktyka - dr hab. Wojciech Zygner, specjalista weterynaryjnej diagnostyki laboratoryjnej, dr n. wet. Olga Gójska-Zygner, specjalista chorób psów i kotów, dr n. wet. Paweł Górski, dr n. zootech. Justyna Bartosik - Magazyn Weterynaryjny 2018/07
    https://www.magwet.pl/30893,pasozytnicze-choroby-przenoszone-przez-stawonogi-u-psow-w-polsce-kompendium-lekarza-praktyka