Atopowe zapalenie skóry

czytania opublikowano

Ilustracja przedstawiająca skórę psa

Atopowe zapalenie skóry dotyka dużego odsetka ( nawet do 30%) populacji psów i kotów. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, w której układ odpornościowy reaguje w sposób nadmierny i nieprawidłowy na alergeny obecne w środowisku. Wiele z alergenów, które wywołuje atopowe zapalenie skóry, to zazwyczaj nieszkodliwe składniki środowiska takie jak trawy, pyłki, roztocza, pleśń, czy kurz. Najczęstszym objawem klinicznym jest silny świąd, po którym występują wtórne nawracające zakażenia skóry. Swędzenie często jest początkowo związane z określoną porą roku, ale z czasem trwa cały rok. Dopiero po wykluczeniu wszystkich innych przyczyn świądu u Twojego zwierzęcia, lekarz weterynarii może postawić diagnozę atopowego zapalenia skóry.

Należy wykonać szereg badań diagnostycznych, które mają na celu wykluczenie innych chorób. Lekarz powinien wykonać badania skóry takie jak m.in. zeskrobina w celu znalezienia pasożytów żyjących w skórze zwierzęcia (np. nużeniec, świerzbowiec), wyczesywanie sierści w poszukiwaniu pcheł lub ich odchodów oraz mikroskopowa ocena włosa i cytologii skóry w celu wykluczenia zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych i innych chorób np. autoimmunologicznych. Należy wykonać również pełne badanie krwi oraz lekarz może zalecić dietę eliminacyjną, która ma na celu wykluczenie alergii pokarmowej. Zwierzę otrzymuje specjalną karmę hipoalergiczną, zaś wszelkie zmiany w żywieniu wprowadzane są tylko pod kontrolą lekarza. Taka dieta trwa od 8 do 12 tygodni, aby objawy skórne związane z alergią pokarmową zniknęły. Na samym końcu diagnostyki znajdują się testy alergiczne, które mogą być wykonane śródskórnie lub z krwi zwierzęcia.

Co powoduje atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry jest spowodowane nadmierną reakcją układu odpornościowego na alergen, ale przyczyna alergii jest przedmiotem dyskusji. U pacjentów zwierzęcych są to najczęściej roztocza kurzu domowego i spichrzowe, pyłki traw, drzew, chwasty, grzyby, owady, tytoń. Teoria dysfunkcji bariery skórnej mówi, że skóra funkcjonuje normalnie jak ściana zbudowana z cegieł, aby nie dopuszczać do siebie alergenów. W przypadku jej zapalenia, czy nieprawidłowej budowy jak to ma miejsce a atopii, dochodzi do zniszczenia naturalnej bariery ochronnej organizmu, co pozwala alergenom wnikać głębiej w skórę i powodować zwiększoną reakcję zapalną. Inne czynniki, które odgrywają ważną rolę to środowisko życia zwierzęcia oraz rasa. Niektóre podatne rasy psów to labrador retriever, lhasa apso, terier szkocki, shih tzu i west highland white terrier, dalmatyńczyk, bokser, buldogi, boston terrier, Shar-Pei czy foksterier szorstkowłosy. Zaś u kotów rasa europejska, abisyńska, czy Devon Rex. Obserwujemy jednak ciągle rosnący odsetek psów i kotów borykających się z problemem atopowego zapalenia skóry i zacierające się już predyspozycje rasowe. Choroba może dotknąć każdego zwierzaka, również rasy mieszanej.

Jak leczy się atopowe zapalenie skóry?

Atopia to choroba, z którą zwierzę przychodzi na świat i która zostanie z nim do końca życia. Nie możemy jej wyleczyć, ale możemy skutecznie kontrolować jej przebieg. Istnieje wiele sposobów leczenia objawów atopowego zapalenia skóry. Zalecenia różnią się w zależności od historii pacjenta i nasilenia objawów. Celem leczenia jest zmniejszenie świądu i stanu zapalnego skóry. W ciągu ostatnich kilku lat dermatologia weterynaryjna przeszła prawdziwą rewolucję. Pojawiły się nowatorskie metody leczenia objawów atopowego zapalenia skóry, które pozwalają na bezpieczną długotrwałą terapię nie obciążoną ryzykiem działań niepożądanych charakterystycznych dla leczenia sterydami. Innowacyjne niesterydowe formy terapii pozwalają skutecznie kontrolować świąd i stan skóry chorych zwierząt i podnoszą ich jakość życia. Inną opcją terapeutyczną jest immunoterapia, która jest podobna do tej, którą wykonuje się w alergii u ludzi. W tym przypadku konieczne jest wcześniejsze wykonanie testów alergicznych. Testy śródskórne są wykonywane przez lekarzy zajmujących się dermatologią i są o wiele dokładniejsze od badania krwi. Immunoterapia swoista  to podawanie niewielkich ilości alergenu, na który zwierzę jest uczulone, co ma „zobojętnić” organizm na tą konkretną substancję.   Czas terapii jak również jej skuteczność są różne, zależne od konkretnego organizmu. Długość terapii waha się od miesiąca do nawet roku, gdyż odpowiedź immunologiczna organizmu jest osobnicza. Skuteczność natomiast wynosi około 60 – 80%.  Warto podkreślić, że zarówno diagnostyka alergenów jak i “odczulanie” należą do kosztownych.

Zaleca się odchodzenie od długotrwałej terapii sterydami, ze względu na liczne skutki uboczne takiego leczenia m.in. nawracajace zakażenia bakteryjne i drożdżakowe skóry, upośledzenie układu odpornościowego, przybieranie na masie, wzmożone pragnienie i apetyt oraz oddawanie moczu, ścieńczenie skóry a nawet nadczynność nadnerczy, czyli tzw. zespół Cushinga.

Czy można wyleczyć atopowe zapalenie skóry?

Warto zdać sobie sprawę, że kupując zwierzę konkretnych ras, istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia u nich atopii. Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła i nawracająca, zaś cierpiące na nią zwierzęta są skazane na wtórne problemy wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania ich układu odpornościowego - od prostych zakażeń, po choroby o podłożu immunologicznym, na nowotworach kończąc. Leczenie objawów alergii bywa bardzo frustrujące dla opiekunów, gdyż jest to walka z układem odpornościowym. Bywa, że nawet w trakcie terapii psy i koty nadal wykazują pewne objawy choroby. Zatem pełne wyleczenie nie jest możliwe, co należy sobie uświadomić już w momencie postawienia diagnozy, zaś celem terapii powinno być umiejętne zarządzanie remisją choroby, minimalizacja świądu i kontrola oraz terapia wtórnych zakażeń skóry.

autorka: lek. wet. Natalia Strokowska

specjalistka chorób zwierząt nieudomowionych

Bio:

Ukończyła studia weterynaryjne w 2014 na SGGW w Warszawie i w tym samym roku rozpoczęła doktorat na rodzimym wydziale. Posiada międzynarodowe doświadczenie zdobyte na pięciu kontynentach. Łączy karierę naukową (kończy doktorat z parazytologii dzików na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej SGGW), kliniczną (pracuje w zagranicznych klinikach weterynaryjnych jako tzw. locum veterinarian) oraz biznesową (prowadzi firmę Vetnolimits świadczącą usługi edukacyjne dla branży weterynaryjnej). W 2017 roku zdobyła tytuł specjalisty chorób zwierząt nieudomowionych. Z miłości do zwierząt egzotycznych stworzyła projekt Furry Vets. Z sukcesem od 2016 roku organizuje konferencje, szkolenia i kursy dotyczące leczenia małych ssaków.

Autorka kursu “Medical English for Veterinary Professionals”. Jest nauczycielką i doświadczoną tłumaczką medyczną. Absolwentka studiów podyplomowych Akademia Psychologii Przywództwa w Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej w 2019 roku. Doświadczona wykładowczyni i prelegentka międzynarodowych konferencji i spotkań, w tym. m.in. TEDxWarsaw, WVA, ICARE. Edukuje na temat branży weterynaryjnej udzielając się w mediach oraz publikuje w czasopismach branżowych.

 

Bibliografia:

  1. Canine atopic dermatitis: detailed guidelines for diagnosis and allergen identification - Patrick Hensel,Domenico Santoro, Claude Favrot, Peter Hill and Craig Griffin - doi: 10.1186/s12917-015-0515-5; BMC Vet Res. 2015; 11: 196.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4531508/
  2. Atopowe zapalenie skóry u psów – najnowsze wiadomości na temat rozpoznawania i leczenia - Frane Banovic, University of Georgia College of Veterinary Medicine - Weterynaria po Dyplomie 2019/03https://magwet.pl/wpd/32763,atopowe-zapalenie-skory-u-psow-najnowsze-wiadomosci-na-temat-rozpoznawania-i-leczenia
  3. Aktualne wytyczne dotyczące rozpoznawania i leczenia atopii u kotów - dr n. wet. Marcin Szczepanik, dr n. wet. Piotr Wilkołek - Magazyn Weterynaryjny 2018/10:https://magwet.pl/mw/31435,aktualne-wytyczne-dotyczace-rozpoznawania-i-leczenia-atopii-u-kotow