Toksoplazmoza- fakty i mity na temat toksoplazmozy

• Kot

5 min czytania opublikowano 22 marca 2023

Toksoplazmoza jest jedną z najpowszechniej występujących chorób pasożytniczych na świecie. To zoonoza, czyli choroba pochodzenia zwierzęcego. W jaki sposób można zarazić się toksoplazmozą? W jaki sposób zaraża się człowiek, a jak kot? Jakie badania należy wykonać, by wykluczyć lub potwierdzić toksoplazmozę? Kto jest w grupie podwyższonego ryzyka? Zapraszamy do zapoznania się z materiałem.

Toksoplazmoza – choroba pasożytnicza o zasięgu światowym

Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez jednokomórkowego pierwotniaka Toxoplasma gondii. Szacuje się, że większość populacji ludzkiej jest bezobjawowo zarażona T. gondii.

Ważnym i wartym podkreślenia jest fakt, iż zarażenie pierwotniakiem T. gondii nie jest jednoznaczne z wystąpieniem objawów chorobowych.

Symptomy choroby zależne są od tego, czy w organizmie ludzkim występuje toksoplazmoza nabyta, czy też wrodzona (szczególnie niebezpieczna dla ludzkich płodów) oraz wiele zależy również od naturalnej bariery immunologicznej człowieka (stan zdrowia, wiek, choroby współtowarzyszące).

Szczegółowo omówimy tę kwestię w dalszej części materiału.

Organizm pierwotniaczy występuje w różnych stadiach rozwojowych w przewodzie pokarmowym kotowatych, gdyż to właśnie koty są dla patogenu żywicielem ostatecznym. W organizmie tych zwierząt dochodzi do rozmnażania i wydalania kolejnych pokoleń pasożytów do środowiska.

Paradoksalnie jednak bezpośrednio od kota nie jest łatwo się zarazić…

Toksoplazmoza - drogi transmisji

Kot

Koty zarażają się najczęściej toksoplazmozą poprzez zjedzenie mięsa upolowanego gryzonia czy ptaka, w tkankach którego bytowały formy pasożyta. Dotyczy to głównie kotów wychodzących i wolnożyjących. Innym sposobem zarażenia się jest picie skażonej wody (np. z kałuży) lub zjedzenie nieprzebadanego mięsa, podanego przez opiekuna.

Zarażone toksoplazmozą koty wydalają wraz z kałem oocysty pasożyta, które dopiero po 2 do 5 dniach przebywania w środowisku w dogodnych warunkach, przechodzą w formę inwazyjną, zdolną do zarażania. Chore koty są w stanie wydalić miliony oocyst. Inwazyjne stadia T. gondii zachowują swą zdolność do zarażania kolejnych ofiar od 12 do 18 miesięcy.

Człowiek

Człowiek zaraża się drobnoustrojami drogą pokarmową, poprzez picie surowego mleka, zjedzenie mięsa (głównie świń, owiec i kóz), które nie zostało odpowiednio poddane obróbce termicznej. Również spożycie surowego lub niedosmażonego mięsa dzikich zwierząt (saren, zajęcy, ptaków łownych) może skutkować zarażeniem toksoplazmozą.

Osoby zawodowo parające się kontaktem z surowym mięsem zwierząt powinny mieć na uwadze możliwość transmisji tych patogenów.

Do zarażenia pasożytem może dojść także wskutek zaniedbań w higienie rąk (np. po sprzątaniu kociej kuwety chorego kota) czy po zjedzeniu niemytych warzyw lub owoców. W rzadkich przypadkach do zarażenia toksoplazmozą dochodziło podczas transplantacji organów czy transfuzji krwi.

Pamiętaj! Toksoplazmoza należy do grupy chorób „brudnych rąk”!

Toksoplazmoza - zagrożenia dla człowieka

U większości ludzi, żywicieli pośrednich, zarażenie toksoplazmozą nabytą przebiega praktycznie bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Mogą wystąpić symptomy podobne do grypy: stan podgorączkowy, bóle mięśni i głowy, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych itp., które mijają po upływie kilku tygodni lub miesięcy.

Poważniejszy przebieg choroby może nastąpić, gdy chory cierpi na schorzenia upośledzające układ immunologiczny (AIDS) czy przez dłuższy czas przyjmuje leki obniżające odporność.

Szczególną grupą ryzyka są kobiety w ciąży, gdyż u nich zarażenie toksoplazmozą może poważnie rzutować na rozwój i zdrowie płodu.

Toksoplazmoza wrodzona jest skutkiem zarażenia pierwotnego (po raz pierwszy w życiu) u ciężarnej kobiety. Jednak i w tym przypadku prawie 90% noworodków nie wykazuje żadnych symptomów choroby.

Natomiast pozostałe 10% może demonstrować znacznie poważniejsze objawy neurologiczne i okulistyczne, takie jak:

• mózgowe porażenie dziecięce
  
• padaczka
  
• zaburzenia umysłowe
  
• zapalenie siatkówki
  
• wodogłowie
  
• zez
  
• oczopląs
  
• zaburzenia widzenia ze ślepotą włącznie

Badania na toksoplazmozę są zalecane kobietom w ciąży lub planującym dziecko.

Pierwsze badanie wykrywające przeciwciała wykonuje się u nich w pierwszym trymestrze ciąży (5 - 10 tydzień). Wynik może być pozytywny lub ujemny, co świadczy o uodpornieniu się organizmu na pasożyta lub jego braku. U kobiet z wynikiem ujemnym badanie serologiczne powtarza się, by przeprowadzić kontrolę poziomu przeciwciał.

Toksoplazmoza - fakty i mity

• Toksoplazmoza zagraża kobietom w ciąży

Prawda i mit w jednym. Nie, kondycja ogólnie zdrowej kobiety w ciąży nie jest zagrożona w przypadku zarażenia toksoplazmozą, ale już zdrowie płodu może być w niebezpieczeństwie! Kobiety, u których w przeszłości doszło do zarażenia toksoplazmozą nabywają odporność na całe życie. Ty samym, jeśli zajdą w ciążę, nie będzie ryzyka powikłań u płodu.

• Ciąża a koty? Czy istnieje zagrożenie?

Stawianie kotów w pozycji stworzeń zagrażających ciąży człowieka to mit i to szczególnie groźny dla zwierząt! Kot przebywający w domu wraz ze swoją ludzką rodziną ma niewielką szansę zarazić się toksoplazmozą. Na toksoplazmozę chorują zwłaszcza młode, bezdomne i słabe osobniki. Planujesz ciążę i jesteś opiekunką kota? Kochaj kota i dbaj o siebie. Wykonaj badania serologiczne, w których oznacza się przeciwciała IgG oraz IgM. Wynik pozytywny jest potwierdzeniem, że przeszłaś już toksoplazmozę i że ta choroba nie stanowi ryzyka ani dla Ciebie ani płodu.

• Jesteś w ciąży? Nie jedz surowego mięsa.

Tak, w tych słowach jest dużo racji. Toksoplazmozą ludzie zarażają się głównie poprzez spożycie nieprzegotowanego, surowego mięsa lub wskutek zaniedbań w higienie rąk.

• Jeśli raz się zaraziłeś(-aś) toksoplazmozą, to już drugi raz nie możesz.

Tak, to prawda. Osoba, która miała kontakt z tą chorobą, uzyskuje odporność na całe życie

• Czy każdy kot zaraża toksoplazmozą?

Mit! To nie jest prawda! Na toksoplazmozę chorują głównie młode osobniki, które nie miały wcześniej kontaktu z chorobą, koty zmagające się z innymi, ciężkimi schorzeniami, zwierzęta bezdomne i żyjące w złych warunkach. Kot, który raz przeszedł toksoplazmozę, nabiera odporności i nie stanowi zagrożenia, o ile jego stan zdrowia jest dobry.