Kleszcze – fakty i mity
czytania opublikowano
Kleszcze to pasożytnicze pajęczaki z rodziny roztoczy, które mogą być wektorem groźnych chorób. Zoonozy przenoszone przez kleszcze zagrażają zarówno zwierzętom, jak i ludziom. Przez lata narosło mnóstwo szkodliwych mitów na temat profilaktyki oraz zwyczajów życiowych kleszczy. W dzisiejszym artykule zmierzymy się z powszechnymi mitami o kleszczach. Zapraszamy!
Kleszcze to pasożyty żywiące się krwią swoich ofiar. W Polsce obserwuje się aktywność co najmniej 19 rodzajów kleszczy.
Cykl życiowy kleszczy
Cykl życiowy kleszczy obejmuje trzy formy: larwę, nimfę i postać dorosłą. Z powodu ocieplenia klimatu kleszcze zagrażają przez cały rok.
Przebywają najczęściej na czubkach wysokich traw lub krzewów. Najczęściej można je spotkać w lesie, na łące, w parku i ogrodzie przydomowym.
Przyjmuje się, że co trzeci może być zarażony drobnoustrojami wywołującymi niebezpieczne choroby, takie jak borelioza, babeszjoza, anaplazmoza czy erlichioza.
Mitem jest, że kleszcze są przyciągane przez jasne kolory.
Prawda: Pajęczaki te nie posiadają narządu wzroku, są ślepe. Nie rozróżniają kolorów, nie widzą swych ofiar. Posiadają za to niezwykle czuły instrument węchu i organ wyczuwający wstrząsy i dwutlenek węgla wydychany przez potencjalne ofiary. To one pozwalają mu na lokalizację i atak na zwierzę lub człowieka.
Kleszcze przeważnie są ciemnego koloru (od czerwonego do ciemnobrązowego) i łatwiej je zauważyć na jasnych ubraniach.
Mit: kleszcze spadają na nas z góry, z drzew. Nie, to nieprawda.
Prawda: Kleszcze czają się czubkach wysokich traw, krzewów, nisko umiejscowionych liściach. Występują na wysokości do 1, 5m i niżej. Najczęściej można je spotkać na roślinach rosnących wzdłuż często uczęszczanych ścieżek dla ludzi i zwierząt, gdyż są przyciągane w te miejsca przez zapach, dwutlenek węgla i temperaturę ofiar.
Mit: Kleszcz powinien być usuwany ze skóry człowieka w szpitalu lub przychodni przez wyspecjalizowanego lekarza.
Prawda: Oczywiście, lepiej by było, gdyby pasożyt był usunięty przez wykwalifikowaną osobę dysponującą odpowiednimi przyrządami i środkami dezynfekującymi, ale najważniejszym czynnikiem w przypadku ukąszenia kleszcza jest czas. Im szybciej kleszcz zostanie usunięty ze skóry, tym lepsze rokowania na przyszłość.
Badania przeprowadzane na myszach dowiodły, że czas niezbędny do przekazania w ślinie kleszcza groźnych zarazków Borrellia to mniej niż 12 godzin (w przypadku ukąszenia nimfy). Ważne! Usuń kleszcza natychmiast, gdy go zauważysz na skórze. Liczy się czas. W lecznicach weterynaryjnych kupisz przyrządy, które ułatwią Ci bezpieczne usunięcie pasożyta.
Mit: wszystkie kleszcze przenoszą choroby. Nie, choć nie wolno lekceważyć żadnego ukąszenia przez kleszcza.
Prawda: W pierwszej kolejności po wkłuciu kleszcz się pożywia. Wbija się w skórę, wykorzystując substancję znieczulającą, by ofiara nie zorientowała się, że została zaatakowana. Następnie kleszcz żeruje. Po kilku godzinach może wraz z wymiocinami i śliną przenieść zarazki chorobotwórcze do organizmu żywiciela. Czynnikiem zwiększającym ryzyko wymiotów u kleszcza jest stres spowodowany nieumiejętnym wyciąganiem ze skóry
Mit: smarowanie masłem lub wyciąganiem palcami jest najlepszym sposobem usunięcia kleszcza.
Prawda: niczym nie wolno smarować wbitego w skórę kleszcza! Należy w rękawiczkach jednorazowych zdecydowanym ruchem wyjąć pajęczaka, trzymając go tuż przy skórze używając pęsety lub specjalnych kart czy innych przyrządów do usuwania kleszczy. Następnie ranę należy zdezynfekować. Jeśli posmarujemy czymkolwiek kleszcza lub zaczniemy ściskać go palcami, to w strachu może wyrzucić zawartość przewodu pokarmowego do krwi i zainfekować groźnymi zarazkami.
Mit: istnieją szczepionki przeciw boreliozie
Prawda: Nie, nie ma szczepionki przeciw boreliozie. Jest szczepionka przeciw KZM (Kleszczowe Zapalenie Mózgu)
Mit: po ugryzieniu kleszcza zawsze powstaje rumień
Prawda: niestety, nie zawsze pokazuje się rumień po wkłuciu kleszcza.
Mit: kleszcze niebezpieczne są wyłącznie latem
Prawda: nie, z powodu ocieplenia klimatu kleszcze mogą dokonać inwazji przez cały rok. Najczęściej atakują pomiędzy marcem a listopadem. Kleszcze nie przepadają za ekspozycją na pełne słońce, upałami, suszą i temperaturą poniżej 4oC. W takich niesprzyjających warunkach ich aktywność może maleć, ale w ostatnich latach notuje się liczne zachorowania na choroby odkleszczowe także w miesiącach zimowych jak grudzień, styczeń czy luty.