Toksoplazmoza – cykl rozwojowy pierwotniaka, rozpoznanie choroby, zagrożenia i leczenie
czytania opublikowano
Toksoplazmoza jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą odzwierzęcą na świecie. Przyjmuje się, że większość populacji ludzkiej miała choć raz kontakt z pierwotniakiem T. gondii wywołującym toksoplazmozę. Świadczy o tym ilość pozytywnych wyników serologicznych na obecność przeciwciał w surowicy krwi. Występowanie immunoglobulin G skierowanych przeciwko Toxoplasma jest tożsame z uzyskaniem odporności na toksoplazmozę danej osoby. Toksoplazmoza stanowi poważne zagrożenie dla pacjentów o obniżonej odporności oraz dla kobiet w pierwszych miesiącach ciąży.
Toksoplazmoza – pasożytnicza choroba pierwotniacza
Pierwotniak Toxoplasma gondii to pierwotniak, dla którego żywicielem ostatecznym są kotowate. T. Gondii jest pasożytem kosmopolitycznym, co znaczy, że bytuje w narządach blisko 200 gatunków ptaków i ssaków, lecz rozmnaża się i tworzy agresywne oocysty wyłącznie w żywicielu ostatecznym. Oocysty są wydalane do środowiska w odchodach kotowatych.
Zabrudzona oocystami T. gondii żywność zostaje przypadkowo zjadane przez inne ssaki i ptaki i w ten sposób pasożyt przedostaje się do organizmu żywiciela pośredniego. W narządach zwierząt innych niż kotowate, pasożyt tworzy cysty. Cykl życiowy pierwotniaka zamyka się, gdy zwierzę zostaje zjedzone przez żywiciela ostatecznego, kota.
Czy wiesz, że
Czy wiesz, że mysz lub szczur, w narządach którego bytuje cysta pierwotniaka T. gondii, wykazuje cechy samobójcze? Pasożyt wpływa na układ nerwowy gryzonia i blokuje naturalny odruch strachu przed zapachem kota, by sprowokować atak drapieżnika i przedostanie się do organizmu żywiciela ostatecznego, kota.
Oocystami pierwotniaka zarażają się również ludzie. Do infestacji dochodzi wskutek spożycia niedogotowanego lub surowego mięsa świń, owiec i kóz, a zwłaszcza mięsa dzikich zwierząt: kaczek, gęsi, gołębi i dzików. Toksoplazmoza zagraża również osobom zajmującym się zawodowo obróbką surowego mięsa, m. in. myśliwym.
Toksoplazmoza a kot domowy
Pamiętaj!
Z całą stanowczością należy podkreślić, iż zdrowy i objęty opieką weterynaryjną kot nie stanowi zagrożenia dla ludzkich członków swojej rodziny.
Szczególną opieką należy objąć młode koty, wychodzące, o skłonnościach do polowań. Zarażenie młodych osobników odbywa się wskutek zjedzenia upolowanego gryzonia lub ptaka, w narządach którego przebywają tkankowe postacie pierwotniaka – tachyzoity i bradyzoity.
W jelicie cienkim młodego kota dochodzi do namnażania się i produkcji oocyst. Zwierzę może cierpieć na zaburzenia neurologiczne i oddechowe, uszkodzenie wątroby i narządu wzroku.
Młody kot, który nigdy wcześniej nie miał kontaktu z pierwotniakiem wydala agresywne oocysty wraz z kałem od 3 – 10 dnia od spożycia zainfekowanego mięsa. Szczytowym momentem, gdzie ilość oocyst w odchodach jest najwyższa to czas między drugim a piątym dniem.
Dbajmy o zdrowie naszych kotów i reagujmy szybko kiedy widzimy jakiekolwiek nieprawidłowości czy symptomy choroby. Zgłośmy się do lekarza weterynarii. Szybkie podjęcie leczenia pozwoli zminimalizować zanieczyszczenie środowiska pierwotniakiem.
Dorosłe koty, u których występują przeciwciała T. gondii są odporne na objawy toksoplazmozy. W nielicznych przypadkach choroba może wystąpić, jeśli organizm kota ulegnie osłabieniu wskutek innej choroby.
Objawy
toksoplazmozy u kota:
- gorączka
- brak łaknienia
- apatia
- otępienie
- duszność
- stany zapalne oczu
- ból brzucha
Toksoplazmoza u kota – profilaktyka
W celu uniknięcia zarażenia pierwotniakiem T. gondii u kota należy:
- nie karmić podopiecznego surowym mięsem, zwłaszcza mięsem dzikich, upolowanych zwierząt i ptaków
- ograniczać możliwość polować na gryzonie i ptaki
- regularnie codziennie opróżniać kocią kuwetę (świeżo wydalone oocysty są nieinwazyjne, dopiero po 2 - 5 dniach stają się zagrożeniem)
- stosować higienę rąk po każdorazowym sprzątaniu kuwety i przed posiłkami
Pamiętaj!
Kot wychodzący, o silnych instynktach łowieckich jest szczególnie zagrożony zarażeniem toksoplazmozą, co oznacza ryzyko przyniesienia choroby do siedziby ludzkiej.
Toksoplazmoza u ludzi
Człowiek, podobnie jak inne ssaki jest dla pasożytniczego pierwotniaka żywicielem pośrednim. U zdrowych, dorosłych osób ryzyko wystąpienia objawów chorobowych toksoplazmozy jest znikome, lecz inaczej wygląda sytuacja w przypadku kobiet w pierwszym trymestrze ciąży i osób o obniżonej odporności.
Toksoplazmoza u osób o silnym układzie immunologicznym przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Do możliwych symptomów toksoplazmozy o lekkim przebiegu można zaliczyć:
- stany przypominające grypę
- stan podgorączkowy
- bóle głowy
- bóle mięśniowe
- powiększenie węzłów chłonnych szyi, karku, potylicy
Objawy toksoplazmozy o ciężkim przebiegu (głównie u osób o upośledzonym układzie odpornościowym):
- zapalenie mięśnia sercowego
- zapalenie płuc
- zapalenie wątroby
- powiększenie śledziony
- anemia
- zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych
Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla płodów w pierwszym trymestrze ciąży.
Do możliwych powikłań u noworodków należą:
- wodogłowie
- zwapnienie śródczaszkowe
- zapalenie siatkówki i naczyniówki oka
- niska masa urodzeniowa
- drgawki
- powiększenie wątroby
Uwaga!
Podstawowym zaleceniem w profilaktyce przeciw zarażeniu toksoplazmozą dla osób w grupie ryzyka jest unikanie spożywania surowego i niedogotowanego mięsa, używanie rękawiczek w pracach ogrodowych, podczas krojenia mięsa w kuchni i sprzątania kuwet kocich.