Pasożyty u zwierząt – rodzaje, drogi zarażenia, objawy, badania
czytania opublikowano
Część pierwsza: pasożyty zewnętrzne
Pasożyty są prawdziwą plagą zdrowotną u zwierząt towarzyszących. Ocenia się, że prawie 85% psów i kotów miało choć raz w życiu styczność z robakami. Jakie drobnoustroje zagrażają psom i kotom? Jakie czynności należy podjąć, by ochronić podopiecznych przed inwazją robaków? Kiedy należy wykonać badanie krwi na obecność pasożytów?
„Zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.” Ustawa o Ochronie Zwierząt obowiązująca w Polsce od 1997 roku.
Jedną z czynności gwarantujących zdrowie psom i kotom pozostającym w pieczy człowieka jest profilaktyka przed pasożytami zewnętrznymi i wewnętrznymi.
Pasożyty zewnętrzne – ryzyko
dla zwierząt i ludzi
Komary, pchły, kleszcze, świerzbowce, nużeńce, wszy i wszoły to najczęściej atakujące zwierzęta pasożyty zewnętrzne.
Praktycznie każdy opiekun psa i większość opiekunów kotów przynajmniej raz w życiu musiała zmierzyć się z problemem ektopasożytów u swojego podopiecznego.
Częstym pytaniem opiekunów zwierząt kierowanym do lekarzy weterynarzy jest: czy obecność pasożytów można wykryć w badaniu krwi?
Nie wszystkie pasożyty można wykryć przy użyciu szybkich testów diagnostycznych krwi.
Babeszjoza
Jednym ze szczególnych przypadków, gdy do postawienia diagnozy konieczne jest wyłącznie badanie krwi jest babeszjoza, groźna choroba odkleszczowa.
Babeszjoza jest wysoce niebezpieczną, śmiertelną chorobą psów i kotów przenoszoną przez zarażone pierwotniakami kleszcze.
Specyficzne objawy babeszjozy
u psa, takie jak:
- apatia,
- brak apetytu,
- brak chęci do picia,
- niechęć do ruchu,
- problemy z poruszaniem się,
- paraliż kończyn,
- bezwładność,
- krwiomocz są wskazaniem do natychmiastowej wizyty na ostrym dyżurze weterynaryjnym w celu zbadania krwi zwierzęcia.
W ciągu kilku minut po pobraniu krwi lekarz weterynarii może dzięki badaniu rozmazu stwierdzić, czy pies został zainfekowany przez kleszcza pierwotniakiem Babesia canis.
Uwaga!
W przypadku babeszjozy każda chwila jest cenna dla ratowania życia zwierzęcia, gdyż ta choroba ma błyskawiczny i agresywny przebieg, często kończy się zgonem.
Inne przykłady pasożytów
zewnętrznych
Pchły
Najbardziej powszechnym pasożytem zewnętrznym u zwierząt domowych jest pchła.
Do najpospolitszych gatunków należy:
- Pchła psia Ctenocephalides
canis
- Pchła kocia Ctenocephalides felis
- Pchła ludzka Pulex irritans
- Pchła szczurza Xenopsylla cheopis
- Pchła piaskowa Tunga penetrans
Pchła to niewielki, bezskrzydły owad żywiący się krwią kręgowców. Pasożyta można spotkać we wszystkich strefach klimatycznych, a żywicielami jest większość ssaków, z człowiekiem włącznie.
Pchła żerując na swoim zwierzęciu domowym może wywołać u niego:
- uporczywy świąd, który z czasem prowadzi
zwierzę do samouszkodzenia, a w konsekwencji
do wtórnego zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego
- alergiczne pchle zapalenie skóry
(APZS) – chorobę dermatologiczną o podłożu alergicznym
- zakażenie jajami tasiemca psiego (jako żywiciel pośredni)
Ponadto inwazja pcheł powoduje u zwierząt znaczne obniżenie komfortu życia, nerwowość, apatię lub rozdrażnienie, niechęć do jedzenia i spadek nastroju.
U młodych i słabych osobników zmasowana inwazja pcheł może doprowadzić do anemii i zgonu.
Komary
Kolejnym przedstawicielem pasożytów zewnętrznych atakujących zwierzęta domowe jest komar.
Komary mogą być przekaźnikiem (wektorem) takich groźnych chorób jak:
- dirofilarioza
- leiszmanioza
Dirofilarioza
Dirofilarioza to choroba pasożytnicza atakująca głównie psy (dotyczy również kotów), a wywołana aktywnością nicieni Dirofilaria.
Do zarażenia nicieniami Dirofilaria psa lub kota niezbędny jest wektor, komar, który został wcześniej zarażony inwazyjną postacią pasożyta.
Komar podczas żerowania na ciele chorego na dirofilariozę zwierzęcia pobiera z jego krwioobiegu mikrofilarie.
W organizmie komara pasożyt przechodzi podwójną wylinkę i przedostaje się znów do narządu gębowego, by podczas następnego żerowania dostać się przez ranę do krwioobiegu kolejnego zwierzęcia. W ten sposób dochodzi do zarażenia dirofilariozą następnego osobnika.
Rozróżniamy dwa rodzaje
dirofilariozy:
- sercowa Dirofilaria
immitis
- podskórna Dirofilaria repens
Objawy dirofilariozy
podskórnej
niebolesne (najczęściej) około 2 cm guzy
umiejscowione pod skórą w okolicy tylnych
partii ciała
- miejscowe zapalenie skóry
- świąd
- rumień
- miejscowe łysienie
- stwardnienie zmienionych chorobowo
miejsc na skórze
- grudki
W rzadszych przypadkach objawy dirofilariozy podskórnej mogą dotyczyć:
- spojówki
- moszny
- jamy otrzewnej
- narządów wewnętrznych
Diagnostyka dirofilariozy
podskórnej
Obecnie, ze względu na dużą powszechność występowania w Polsce przypadków dirofilariozy podskórnej w ostatnich latach, wszystkie psy z wyczuwalnymi guzkami powinny być badane pod kątem obecności nicieni Dirofilaria.
Diagnostyka jest prowadzona w klinikach weterynaryjnych, a polega na wykonaniu badania histopatologicznego pobranych chirurgicznie próbek ze zmienionych chorobowo miejsc.
Innym sposobem jest badanie przy zastosowaniu urządzenia USG.
Badanie serologiczne może wykazać obecność we krwi mikrofilarii, lecz należy pamiętać, że w wielu przypadkach wynik badania krwi w kierunku mikrofilarii wychodzi błędnie ujemny. Często konieczne jest wykonanie badania kilku próbek krwi.
Objawy dirofilariozy sercowej
- gorączka
- kaszel
- niewydolność oddechowa
- duszności
- osłabienie
- niewydolność układu sercowego
Diagnostyka dirofilariozy
sercowej
- RTG klatki piersiowej
- Angiografia
- Badanie echokardiologiczne
- Testy ELISA wykrywające przeciwciała
Leiszmanioza
Leiszmanioza to tropikalna choroba pasożytnicza wywołana przez pierwotniaki Leishmania.
Cykl rozwojowy wiciowców Leishmania wymaga pozyskania dwóch żywicieli: moskita i kręgowca (psa, człowieka, kota).
Objawy leiszmaniozy u
psów:
- łysienie wokół pyska, głównie okolice oczu,
nosa, uszu
- łuszcząca się popękana skóra
- świąd
- rogowacenia okolic kolan i łokci
- pogorszenia okrywy włosowej
- krwawienie z miejsc, gdzie skóra
uległa zmianie chorobowej
- łamliwe, kruche pazury
- szybko rosnące pazury
- zmiany chorobowe na opuszkach łap
- brak apetytu
- przewlekła biegunka
- apatia
- wychudzenie
Nieleczona leiszmanioza może doprowadzić zwierzę do śmierci z powodu niewydolności narządów wewnętrznych.
Zarówno dirofilarioza jak i leiszmanioza pierwotnie występowały wyłącznie w rejonach tropikalnych i subtropikalnych (południowa Hiszpania, Grecja, Portugalia, Włochy, Azja, Afryka).
Wraz z ociepleniem klimatu oraz wskutek coraz popularniejszych podróży wraz z czworonożnymi towarzyszami, choroby te zaistniały w północnych częściach Europy, również w Polsce. Jako że najczęściej pies towarzyszy człowiekowi, to właśnie ten ssak stał się głównym rezerwuarem pierwotniaków.
Ocenia się, że w rejonie Warszawy i Radomia od 30 do 50% psów może być zarażone nicieniami Dirofilaria repens.
Zarówno dirofilarioza, jak i leiszmanioza są chorobami o potencjale zoonotycznym i mogą z powodzeniem przenieść się na człowieka.