Kleszczowe zapalenie mózgu - jak się przed nim uchronić?
czytania opublikowano
Kleszczowe zapalenie mózgu jest groźną dla ludzi chorobą, przenoszoną przez kleszcze. W Polsce niestety odnotowuje się coraz więcej przypadków zachorowań, co jest spowodowane faktem, że w ostatnich latach okres żerowania tych ektopasożytów stopniowo się wydłużał, a obecnie trwa praktycznie cały rok. Objawy KZM są bardzo podobne do grypy: osłabienie, gorączka, bóle głowy i stawów. Jeśli takie objawy wystąpią u nas poza sezonem grypowym, to zdecydowanie powinien być to powód do niepokoju i bezzwłocznej wizyty lekarskiej. Sprawdzamy, jak uchronić się przed kleszczowym zapaleniem mózgu!
Ważne
W naszych warunkach kleszcze pozostają aktywne cały rok - ich sprzymierzeńcem są łagodne zimy i stosunkowo wysokie temperatury. Z tego względu zaleca się stosowanie profilaktyki antykleszczowej przez cały rok kalendarzowy.
Kleszczowe zapalenie mózgu - skąd się bierze i dlaczego jest groźne?
Kleszczowe zapalenie mózgu – a właściwie odkleszczowe zapalenie opon mózgowych to niezwykle groźna i podstępna choroba wywoływana przez wirusa z grupy B, który dostaje się do naszego organizmu w wyniku ukąszenia przez kleszcza. W Polsce kleszcze można spotkać już nie tylko na terenach zielonych – na łąkach, w lasach, czy na pastwiskach – coraz większa ich populacja zasiedla także zielone skwery miejskie. Wiele dziko żyjących zwierząt leśnych może być narażonych na atak kleszcza (sarny, lisy, zające, jelenie, gryzonie), jednak również zwierzęta domowe – takie jak koty czy psy, stanowią łakomy kąsek dla tego pasożyta. Do zakażenia kleszczowym zapaleniem mózgu dochodzi wskutek ukąszenia przez zainfekowanego kleszcza. Chorobą można zarazić się jednak również w wyniku picia surowego, zakażonego mleka – krowiego, owczego, koziego. Schorzenie to w wielu przypadkach przebiega bezobjawowo i nie wywołuje komplikacji. Jeśli jednak wirus doprowadzi do rozwoju zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego, to najpoważniejszym powikłaniem może być nawet zgon pacjenta.
Kleszczowe zapalenie mózgu - objawy i przebieg choroby
Kleszczowe zapalenie mózgu to bardzo podstępna choroba. Zwykle przebiega w dwóch fazach, a pierwsze objawy poprzedzone są stosunkowo długim (nawet do 28 dni od wkłucia pasożyta) okresem uśpienia. Po tym czasie pojawiają się pierwsze objawy kleszczowego zapalenia mózgu, które bywają mylone z grypą: złe samopoczucie, gorączka, katar, brak apetytu, bóle krzyżowe i mięśniowe, zmęczenie, bóle stawów, nudności. Objawy ustępują zwykle po tygodniu i u 50% chorych dochodzi do samoistnego wyzdrowienia. Ponieważ choroba daje niejednorodne objawy, zwykle nie zostaje rozpoznana. U pozostałej części pacjentów choroba wchodzi w drugą, znacznie groźniejszą fazę i może doprowadzić do rozwoju zapalenia opon mózgowo rdzeniowych (charakterystyczne objawy to wysoka gorączka, zawroty głowy, nudności, sztywność karku). Cięższą postacią choroby jest zapalenie mózgu, któremu towarzyszą zaburzenia świadomości, zaburzenia orientacji, zaniki pamięci, problemy z koncentracją, oczopląs, zaburzenia mowy, porażenia nerwów czaszkowych, drżenia kończyn, senność przechodząca w śpiączkę. Najrzadszą, ale i najgroźniejszą postacią choroby jest zapalenie rdzenia kręgowego – głównym objawem są szybko postępujące niedowłady oraz rozległe zaburzenia czucia. W tym przebiegu choroba zwykle wymaga długiej hospitalizacji i wielomiesięcznej rehabilitacji.
Pamiętajmy, że:
Większość pacjentów nie jest świadomych swojego kontaktu z kleszczem i zarażenia, ponieważ ślina tego pajęczaka ma właściwości znieczulające. Pierwsze objawy kleszczowego zapalenia mózgu mogą być mylone z grypą:
- złe samopoczucie
- gorączka
- katar
- brak apetytu
- bóle krzyżowe, stawowe i mięśniowe
- zmęczenie
- nudności
Jeśli wystąpią poza sezonem grypowym, zdecydowanie powinny być powodem do niepokoju!
Kleszczowe zapalenie mózgu - leczenie i profilaktyka
W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu, które daje niejednorodne symptomy, lekarze stosują najczęściej leczenie objawowe – pacjentom podaje się środki przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przeciwgorączkowe, suplementuje się także witaminy. Niezwykle ważna jest jednak profilaktyka przeciwkleszczowa, która może uchronić nas przed wieloma groźnymi powikłaniami.
W ramach profilaktyki warto unikać kontaktu z kleszczami poprzez stosowanie odpowiedniego ubioru (wybierając się na spacer do lasu, zakładajmy jasną odzież – długie spodnie i bluzy z długim rękawem), śmiało sięgajmy też po aerozole odstraszające kleszcze. Jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka – często przebywamy w miejscach, gdzie bytują kleszcze, zapytajmy lekarza internistę o możliwość zastosowania szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Jeśli jesteśmy właścicielami czworonogów, to pamiętajmy także o stosowaniu przez cały rok specjalnych kropli spot on, smakowych tabletek, obróżek czy aerozoli – dzięki nim zminimalizujemy ryzyko pojawienia się kleszcza w naszym domu.
Ważne
W naszych warunkach możemy zostać ukąszeni przez kleszcza nawet podczas krótkiego spaceru po parku. Z tego względu należy pamiętać o całorocznej profilaktyce przeciwkleszczowej. W przypadku zwierząt należy stosować krople do skrapiania na skórę, tabletki smakowe, obróżki. Osoby narażone na częsty kontakt z kleszczami powinny rozważyć zastosowanie szczepionki na kleszczowe zapalenie mózgu.
Kleszczowe zapalenie mózgu to jedna z najgroźniejszych chorób przenoszonych przez kleszcze. Niestety, większość pacjentów nie jest świadomych swojego kontaktu z pasożytem, a przez to nie kojarzy pierwszych objawów choroby z możliwym zakażeniem. Choroba w pierwszym okresie przebiega w uśpieniu, dlatego tak trudno ją zdiagnozować. Skutecznym sposobem na uniknięcie zachorowania jest stosowanie całorocznej profilaktyki antykleszczowej – a jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka, to również regularne korzystanie ze szczepionek przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.